Deze week werd de oprichter/baas van het crypto-platform FTX Sam Bankman-Fried veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf. Zonder context denk je dan al snel aan moord en doodslag. Niets is minder waar. Via FTX werden de afgelopen 10 jaar vele miljarden aan crypto’s verhandeld. SBF had een methode ontwikkeld om te profiteren van de koersverschillen van crypto’s tussen landen (in het begin VS versus Zuid Korea). Daar werd hij zelf obsceen rijk van, maar vooral ook zijn bedrijf en zijn vele klanten die hier miljoenen in hebben gestoken. Het verdiende geld werd gestoken in talloze start-ups; de meeste met een goed doel als achtergrond. Een boekhouding werd echter nauwelijks gevoerd en met zoveel geld leidt dat onvermijdelijk tot chaos, verliezende en dus ontevreden klanten en organisaties/investeerders/speculanten die hun geld terug willen hebben. Lukt dat niet op korte termijn dan is een bank-run de volgende stap die vervolgens eindigt in een faillissement.
Deze opkomst, maar vooral de neergang is fascinerend beschreven door Michael Lewis in Going Infinite. Hij volgt hem op de voet, en het beeld is nogal ontluisterend: super rationeel, super intelligent, super niet gericht op relaties, wetten, gewoontes, culturen. Maar ook niet gericht op eigen gewin; hij had niets, werkte alleen maar en het verdiende geld ging naar goede doelen. Op zijn eigen manier, chaotisch en niet rekening te houden met afspraken, wetten of gebruiken. Alles wat niet past in zijn eigen rationele plaatje schuift hij opzij. En gaat weer door, door, door.
Als uiteindelijk de boel geklapt is, vraagt Lewis of hij misschien toch iets fout heeft gedaan. Het antwoord: Ik had misschien toch iets meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor mijn bedrijf, medewerkers en omgeving.
Uiteindelijk heeft de curator uit de chaos toch de “verdwenen” € 80 mrd kunnen verzamelen (het is net als met paaseieren zoeken: Je weet nooit wanneer je het laatste ei hebt gevonden), en hebben alle schuldeisers hun geld teruggekregen. Eind goed, al goed? Niet voor SBF, met een gevangenisstraf van 25 jaar. Geen moord of doodslag dus, ook geen zelfverrijking, maar chaos, die de rechter uitlegt als fraude.
In dezelfde tijd lees ik ook Hoe migratie echt werkt, van Hein de Haas. Op basis van 30 jaar internationaal onderzoek en ervaring ontmantelt de Haas 22 mythes over migratie zoals:
Mythe 3: De wereld kampt met een vluchtelingencrisis.
Mythe 8: Immigranten pikken banen in en drukken de lonen.
En dan nog 20 mythes, die stuk voor stuk met een overweldigende hoeveelheid kennis en analyse worden ontrafeld, en vaak in het omgekeerde eindigen. Ontnuchterend is de werkelijkheid, die zoveel anders is dan politici en journalisten ons voorschotelen. Verbijsterend naïef, kwaadaardig, beperkt, maar steeds emotioneler is het politieke debat over migratie. Hoofdschuddend zien we dat politieke beslissingen, die genomen worden in het kader van de kiezersgunst, de migratieproblemen verergeren. Niet voor een paar jaar, maar al decennialang.
Onwillekeurig komt hier de vraag op hoe het op dit dossier zit met “verantwoordelijkheid nemen” voor chaotisch, zo niet volstrekt contra-productief beleid, met duizenden doden tot gevolg.